Iedere ouder wil natuurlijk het liefst dat zijn of haar kind(eren) zoveel mogelijk pijn en verdriet bespaard blijft. Maar helaas zijn vreugde én verdriet onlosmakelijk met het leven verbonden.
Het overlijden van een dierbare kan -net als bij volwassenen- ook bij kinderen tal van emoties oproepen: van ongeloof, ontkenning, verzet en angst, tot boosheid, agressie, wanhoop en verdriet. Kinderen hebben alleen nog niet zoveel levenservaring, waardoor het extra moeilijk voor hen kan zijn om hierin hun weg te vinden. De beste manier om kinderen daarbij te helpen is, niet door te proberen hun verdriet weg te nemen, maar om je kind te helpen bij het dragen van het verlies.
In dit nieuwsbericht van Tom van Dijk Uitvaarten geven we je hiervoor een aantal handreikingen:
1. Leg duidelijk uit wat er gebeurd is en wat er gaat gebeuren
Als er iemand overlijdt die dichtbij je kind(eren) stond, is het belangrijk dat je de tijd neemt om uit te leggen wat er gebeurd is. Als je het moment dat je het vertelt en je woorden daarbij weloverwogen kiest, kun je eigenlijk weinig verkeerd doen. Schep vooral duidelijkheid en vertel dat de persoon die het betreft gestorven is en dat dit betekent dat hij/zij er meer niet is en ook niet meer terugkomt. Verberg daarbij je eigen verdriet niet, want juist door je eigen verdriet te laten zien, leer je je kind(eren) dat zij dit ook mogen. Laat hen vooral ook merken dat vragen stellen mag en beantwoord hun vragen openhartig of zeg eerlijk dat jij het antwoord ook niet weet.
Licht verder kort toe wat er de komende dagen gaat gebeuren, voor zover je dit al weet natuurlijk, zodat ze hier een beetje op voorbereid zijn. Ook is het goed om te benoemen dat jullie samen afscheid gaan nemen en zij mee mogen denken over het afscheid.
2. Laat je kind(eren) op hun manier afscheid nemen
Hoe dichter degene die is overleden bij je kind(eren) staat, hoe belangrijker het voor hen is om goed afscheid te nemen. Hiervoor zijn geen regels of voorschriften. Het belangrijkste is dat je probeert aan te sluiten bij de behoeften van de kinderen en hun grenzen niet overschrijdt. Kinderen tegen hun wil weghouden bij de overledene kan averechts werken, doordat kinderen een levendige fantasie hebben en zich van alles in kunnen beelden over de dood. Terwijl de werkelijkheid doorgaans erg mee valt. Als kinderen meegaan naar de overledene is het belangrijk duidelijk uit te leggen wat ze kunnen verwachten en er ruim de tijd voor te nemen. Blijf ook in hun buurt. Wil je kind niet mee of niet kijken, forceer dan niets.
Twijfel je over de aanblik van de overledene, overleg dan eventueel met je uitvaartverzorger. Die heeft namelijk ervaring met kinderen die afscheid nemen.
3. Betrek kinderen bij de uitvaart
Iedere ouder wil zijn/haar kind beschermen tegen pijn en verdriet. Tegelijkertijd wil niemand kinderen een belangrijk moment in het leven ontnemen. Dus, weeg voor jezelf af wat voor jouw kind(eren) het beste is. Zeker bij (iets) grotere kinderen is het belangrijk dat ze zich niet buitengesloten voelen. Bij kleine kinderen is het aan te bevelen om iemand vertrouwds bij de uitvaart te hebben die zich over je kind(eren) kan ontfermen als dat nodig is. Op die manier kun je zelf het afscheid ook zo bewust mogelijk meemaken.
Geef je kind(eren) bij voorkeur ook een rol(letje) in de uitvaart, door hen bijvoorbeeld een tekening te laten maken die ze bij de overledene neer mogen leggen, bloemen te dragen, kaarsen aan te steken, iets voor te lezen of bellen te blazen. Bekijk voordat de uitvaart begint -indien mogelijk- ook samen alvast even de ruimte, waar de kist zal staan en waar jullie gaan zitten.
4. Bied steun, troost en een luisterend oor
Kinderen reageren soms anders op de dood dan je vooraf zou verwachten. Misschien zijn ze minder verdrietig dan je dacht dat ze zouden zijn, blijven ze liever weg bij hun overleden dierbare of stellen ze helemaal geen vragen.
Kinderen lijken soms vrij makkelijk of vluchtig om te gaan met moeilijke momenten als deze en storten zich juist vol overgave op het spelen of computeren. Dit komt omdat ze nog niet zo lang aaneen bezig kunnen zijn met verdriet. De meeste kinderen beginnen ook veel later met rouwen dan volwassenen. Bovendien is de dood voor hen moeilijk te vatten.
Er zijn veel kinderboeken over de dood die je kunnen helpen om dingen over ‘dood’ en ‘rouwen’ aan je kind(eren) duidelijk te maken. Maak hier gebruik van. Probeer je kind(eren) regelmatig een opening voor een gesprek te bieden. Of laat hen een tekening maken, een brief schrijven, foto’s bekijken of een plakboek maken over de overledene.
5. Help bij het (blijvend) herinneren
Via herinneringen en de gevoelens die deze oproepen kan je kind zich verbonden blijven voelen met de overledene. Zeker wanneer kinderen ouder worden kunnen ze zich afvragen in hoeverre zij op de overledene lijken, zowel innerlijk als uiterlijk. Herinneringen, zowel positief als negatief, kunnen dan van grote waarde zijn voor je kind. Je kunt je kind(eren) helpen om die herinneringen actief naar boven te halen én levendig te houden door hen verhalen over de overledene te vertellen, samen een herinneringsplek te maken waar bijvoorbeeld een foto met een (LED-)kaarsje bij staat, je kind(eren) zelf iets te laten knutselen of een herinneringsboek te laten maken. Houd daarbij wel de balans tussen terugkijken en verder gaan goed in de gaten.
6. Zoek indien nodig professionele hulp
Rouwen kost veel energie en neemt veel geestelijke ruimte in. Dus, wanneer je kind lusteloos wordt, sociale activiteiten uit de weg gaat en zich vaak afzondert, is dat nog geen reden tot ongerustheid. ‘Gewoon’ functioneren lukt nu even niet. Merk je echter dat je kind steeds meer in zichzelf opgesloten raakt, het verlies of de pijn niet wil aanvaarden, extreem bang is om alleen te zijn, doet alsof de overledene nog leeft of op een zorgwekkende manier bezig is met herinneringen aan de overledene? Dan kan dat duiden op een verstoord rouwproces en is professionele hulp inschakelen wenselijk. Praat hiervoor eerst met je huisarts en laat hem/haar je eventueel doorverwijzen naar een psycholoog of verliestherapeut in de buurt.
Boekentips
Ouders die door Tom van Dijk Uitvaarten worden begeleid bij een uitvaart krijgen van ons gratis een boekje ‘Kinderen helpen bij verlies’ aangereikt dat hen houvast kan geven bij het delen van het verdriet met kinderen. Daarnaast hebben wij voor kinderen zelf ook een herinneringsboekje (‘Dag Lieve…’) waarin zij kunnen lezen en/of schrijven, tekenen of foto’s plakken.
Wilt u meer weten over uitvaarten voor baby’s en kinderen? Klik dan hier.
Heeft u naar aanleiding van dit bericht vragen aan ons?
Bel ons gerust: (076) 55 55 444. Of mail: info@tomvandijkuitvaarten.nl.
